Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΩΣ ΠΥΛΗ

Τι μπορούμε να πούμε σχετικά με το θάνατο;                                                                                          
Πώς γίνεται να πεις κάτι σχετικά με το θάνατο;                                                                              
Δεν είναι δυνατό να μεταφέρει το νόημα τού θανάτου καμιά λέξη.
Τι σημαίνει αυτή η λέξη ΄θάνατος΄; Για την ακρίβεια, δεν σημαίνει τίποτα.                   
Τι εννοείς όταν χρησιμοποιείς τη λέξη θάνατος; Πρόκειται απλώς για μια πύλη πέρα από την οποία δεν γνωρίζουμε τι συμβαίνει. Βλέπουμε να εξαφανίζεται ένα άνθρωπος μέσα από μια πόρτα , μπορούμε και βλέπουμε μόνο μέχρι την πόρτα και μετά ο άνθρωπος απλώς εξαφανίζεται. Η λέξη σου τού θανάτου μπορεί να δίνει το νόημα μόνο μιας πόρτας.
Τι συμβαίνει όμως πραγματικά πέρα από την πόρτα;                                                                     
Επειδή η πόρτα δεν είναι η ουσία.                                                                                                      
Η πόρτα υπάρχει για να περνάς από αυτήν.                                                                                                 
Τι συμβαίνει μετά σε εκείνον που εξαφανίζεται μέσα από την πόρτα πέρα από την οποία δεν μπορούμε να δούμε;                                                                                                          
Τι του συμβαίνει; Απλώς το σταμάτημα της αναπνοής;                                                             
Αποτελεί η αναπνοή το σύνολο της ζωής;                                                                                     
Δεν έχεις τίποτε παραπάνω από την αναπνοή;                                                                                              
Η αναπνοή σταματά... το σώμα αλλοιώνεται... αν είσαι μόνο σώμα και αναπνοή, τότε δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Τότε ο θάνατος δεν είναι τίποτα. Δεν αποτελεί την πύλη προς τίποτα. Αποτελεί απλώς ένα σταμάτημα, όχι μια εξαφάνιση.                                           
Είναι όπως ακριβώς το ρολόι. Το ρολόι κάνει τικ τακ, δουλεύει, έπειτα σταματάει , δεν ρωτάς πού πήγε το τικ τακ, δεν θα είχε νόημα αυτό! Δεν πήγε πουθενά. Δεν πήγε καθόλου, απλώς σταμάτησε , ήταν ένας μηχανισμός και κάτι πήγε λάθος στο μηχανισμό αυτό, μπορείς να επισκευάσεις το μηχανισμό, τότε θα κάνει πάλι τικ τακ.
Είναι ο θάνατος ακριβώς σαν ένα ρολόι που σταματάει;                                                                 
Το ίδιο ακριβώς;
Αν είναι έτσι, τότε δεν αποτελεί μυστήριο, δεν είναι στην πραγματικότητα τίποτα. Πώς γίνεται όμως να εξαφανίζεται τόσο εύκολα η ζωή;                                                                              
Η ζωή δεν είναι μηχανικό πράγμα. Η ζωή είναι επίγνωση.                                                                 
Το ρολόι δεν έχει επίγνωση. Εσύ μπορείς κι ακούς το τικ τακ, το ρολόι δεν το άκουσε ποτέ.                                                                                                                                          
Μπορείς κι ακούς τον χτύπο της καρδιάς σου. Ποιος είναι αυτός ο ακροατής;                                 
Αν μόνο ο χτύπος της καρδιάς αποτελεί τη ζωή, τότε ποιός είναι αυτός ο ακροατής; Αν η αναπνοή είναι η μόνη ζωή, πώς γίνεται να έχεις επίγνωση της αναπνοής σου;
 Γι΄αυτό ακριβώς όλες οι ανατολικές τεχνικές του διαλογισμού χρησιμοποιούν την επίγνωση της αναπνοής ως μια λεπτή τεχνική... γιατί αν αποκτήσεις επίγνωση της αναπνοής, τότε ποιος είναι η επίγνωση αυτή;                                                                                        
Θα πρέπει να είναι κάτι πέρα από την αναπνοή, γιατί μπορείς και την βλέπεις και εκείνος που βλέπει δεν γίνεται να είναι το αντικείμενο.                                                        
Μπορείς και το παρατηρείς, μπορείς να κλείσεις τα μάτια σου και να δεις την αναπνοή σου καθώς μπαίνει μέσα και βγαίνει έξω.                                                                             
Ποιός είναι αυτός που βλέπει, αυτή η παρατήρηση;                                                               
Πρέπει να είναι κάποια χωριστή δύναμη που δεν εξαρτάται από την αναπνοή.                                    
Όταν εξαφανίζεται η αναπνοή, πρόκειται για το σταμάτημα του ρολογιού, αλλά πού πηγαίνει εκείνη η επίγνωση;                                                                                                  
Πού προχωρεί και πάει εκείνη η επίγνωση;
Ο θάνατος είναι μια πύλη, δεν είναι ένα σταμάτημα.                                                                            
Η επίγνωση προχωρεί, αλλά το σώμα σου παραμένει στην πύλη, όπως ακριβώς ήρθες εδώ και άφησες τα παπούτσια σου στην πόρτα.                                                                                
Το σώμα μένει απέξω από τον ναό και η επίγνωσή σου μπαίνει μέσα στον ναό. Πρόκειται για το λεπτότερο φαινόμενο, η ζωή δεν είναι τίποτα μπροστά του.                                
Κατά βάση η ζωή αποτελεί μια προετοιμασία για τον θάνατο και σοφοί είναι μόνον εκείνοι που μαθαίνουν στη διάρκεια της ζωής τους πώς να πεθάνουν.
 Η ζωή δεν είναι το τέλος, είναι απλώς μια μαθητεία για να γνωρίσεις την τέχνη του θανάτου.
 Αν δεν ξέρεις πώς να πεθάνεις, σου έχει διαφύγει το όλο νόημα της ζωής: πρόκειται για μια προετοιμασία, για μια εκπαίδευση, για μια μαθητεία.
Αλλά φοβάσαι, τρομάζεις, και μόνο με την αναφορά της λέξης θάνατος αρχίζεις να τρέμεις. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχεις γνωρίσει ακόμη τη ζωή, γιατί η ζωή δεν πεθαίνει ποτέ.                                                                                                                                                 
Η ζωή δεν μπορεί να πεθάνει.
Έχεις κάπου ταυτιστεί με το σώμα, με το μηχάνημα.                                                                       
Το μηχάνημα πρόκειται να πεθάνει, το μηχάνημα δεν μπορεί να είναι αιώνιο, γιατί το μηχάνημα εξαρτάται από πολλά πράγματα, είναι ένα φαινόμενο υπό όρους.                                                                                                                                  
Η επίγνωση είναι άνευ όρων, δεν εξαρτάται από τίποτα. Μπορεί να επιπλέει σαν σύννεφο στον ουρανό, δεν έχει ρίζες, δεν έχει κάποια αιτία, δεν γεννιέται ποτέ, έτσι λοιπόν δεν μπορεί να πεθάνει.
Όποτε πεθαίνει κάποιος, πρέπει να είσαι διαλογιστικός δίπλα του, επειδή εκεί δίπλα σου βρίσκεται ένας ναός και το έδαφος είναι ιερό.                                                                      
Μην είσαι παιδιάστικος, μην δείχνεις περιέργεια, μείνε σιωπηλός, ώστε να μπορείς να παρατηρήσεις και να δεις.                                                                                                      
Συμβαίνει κάτι με πολύ μεγάλη σημασία.                                                                                     
Μην χάσεις αυτή τη στιγμή.
 

Ποια είναι η στάση του Ζεν απέναντι στο θάνατο;

 Είναι το γέλιο. Ναι, το γέλιο είναι η στάση του Ζεν απέναντι στο θάνατο και απέναντι στη ζωή επίσης, διότι η ζωή κι ο θάνατος δεν είναι χωριστά.                              

Όποια είναι η στάση σου απέναντι στη ζωή θα είναι και η στάση σου απέναντι στο θάνατο, διότι ο θάνατος έρχεται ως το υπέρτατο άνθισμα της ζωής.                            

Η ζωή υπάρχει για τον θάνατο. Η ζωή υπάρχει μέσω του θανάτου.                              

Χωρίς το θάνατο, δεν θα υπάρχει καθόλου ζωή.                                                              

Ο θάνατος δεν είναι το τέλος αλλά η αποκορύφωση, το κρεσέντο.                                                      

Ο θάνατος δεν είναι εχθρός, είναι φίλος.                                                                 

Επιτρέπει να υπάρχει η ζωή.

 Έτσι λοιπόν, η στάση του Ζεν απέναντι στο θάνατο είναι η ίδια ακριβώς με τη στάση του Ζεν απέναντι στη ζωή – στάση γέλιου, χαράς, γιορτασμού.                                                                   

Κι αν μπορείς να γελάς με το θάνατο, κατά το θάνατο, είσαι ελεύθερος από τα πάντα.

Είσαι τότε ελευθερία.

Αν δεν μπορείς να γελάς με το θάνατο, δεν θα μπορείς να γελάς ούτε και με τη ζωή, γιατί ο θάνατος έρχεται συνεχώς.                                                                           

Κάθε πράξη στη ζωή, κάθε κίνηση στη ζωή, φέρνει πιο κοντά το θάνατο.                         

Κάθε στιγμή που ζεις έρχεσαι κοντύτερα στο θάνατο.                                                                                                                                

Αν δεν μπορείς να γελάς με το θάνατο, πώς να γελάσεις με τη ζωή και στη διάρκεια της ζωής;

Υπάρχει όμως διαφορά ανάμεσα στους βουδιστές του Ζεν και τις άλλες θρησκείες.                                                                                                                                      

Οι άλλες θρησκείες δεν είναι τόσο βαθιές: οι άλλες θρησκείες λένε κι εκείνες ότι δεν υπάρχει λόγος να φοβάσαι το θάνατο, αφού η ψυχή είναι αθάνατη. Αλλά με την ίδια την ιδέα της αθανασίας της ψυχής, ο νους σου αναζητεί την αιωνιότητα και τίποτε άλλο.                                                                                                       

Με την ίδια την ιδέα της αθανασίας, αρνείσαι το θάνατο, λες ότι δεν υπάρχει θάνατος.                                                                                                                              

Λες, ΄΄Γιατί να φοβάμαι λοιπόν; Δεν υπάρχει θάνατος.                                                       

Πρόκειται να ζήσω – αν όχι ως τούτο το σώμα, θα ζω πάντως ως αυτή η ψυχή.                                                                                                                                         

Η ουσιώδης μου ύπαρξη θα εξακολουθεί.                                                                                      Γιατί λοιπόν να φοβάμαι το θάνατο; Ο θάνατος δεν θα καταστρέψει εμένα. Εγώ θα παραμείνω, θα εμμένω, θα εξακολουθώ.΄΄                                                                    

Οι άλλες θρησκείες συμβιβάζονται με την επιθυμία σου να παραμείνεις για πάντα, σου δίνουν παρηγοριά.                                                                                      

Λένε, ΄΄Μην ανησυχείς. Θα βρίσκεσαι μέσα σε κάποιο άλλο σώμα, με κάποια άλλη μορφή, πάντως θα εξακολουθείς.΄΄                                                                                                       

Μοιάζει με προσκόλληση αυτό.

 Αλλά το Ζεν προσεγγίζει το θάνατο με τελείως διαφορετικό τρόπο, έναν εξαιρετικά βαθύ τρόπο.                                                                                                        

Οι άλλες θρησκείες λένε ότι δεν χρειάζεται να ανησυχείς για το θάνατο, διότι η ψυχή είναι αιώνια.                                                                                                              

Το Ζεν λέει: δεν μπορεί να υπάρξει θάνατος, διότι εσύ δεν υπάρχεις. Δεν υπάρχει κανείς που θα πεθάνει.                                                                                                           

Δες τη διαφορά – δεν υπάρχει κανείς που θα πεθάνει.                                                           

Ο εαυτός δεν υπάρχει, επομένως ο θάνατος δεν μπορεί να σου αφαιρέσει τίποτε. Η ζωή δεν μπορεί να σου δώσει τίποτε κι ο θάνατος δεν μπορεί να σου αφαιρέσει τίποτε.                                                                                                                        

Δεν υπάρχει κανείς σκοπός στη ζωή και κανείς σκοπός στο θάνατο.                                           

Dεν υπάρχει κανείς που θα πεθάνει.                                                                             

Οι άλλες θρησκείες λένε ότι δεν θα πεθάνεις, επομένως να μην ανησυχείς για το θάνατο.

Το Ζεν λέει: δεν υπάρχεις – για ποιον ανησυχείς;                                                                          

Δεν υπάρχει κανείς στη ζωή και δεν θα υπάρχει κανείς στο θάνατο, είσαι ένας καθαρός άδειος χώρος.                                                                                                                  

Τίποτε δεν συνέβη εκεί ποτέ.

 Ο θάνατος είναι ένα οργανικό, ένα αναπόσπαστο τμήμα της ζωής και είναι πολύ φιλικός προς τη ζωή.                                                                                               

Χωρίς αυτόν δεν μπορεί να υπάρχει η ζωή.                                                                                         

Η ζωή υπάρχει λόγω του θανάτου, ο θάνατος δίνει το φόντο.                                                       

Ο θάνατος είναι, για την ακρίβεια, μια διαδικασία ανανέωσης.                                                  

Κι ο θάνατος συμβαίνει κάθε στιγμή επίσης, όπως συμβαίνει κι η ζωή, διότι η ανανέωση είναι αναγκαία την κάθε μια στιγμή.                                                                         

Τη στιγμή που εισπνέεις και τη στιγμή που εκπνέεις συμβαίνουν και τα δυο. Όταν εισπνέεις, συμβαίνει η ζωή, όταν εκπνέεις, συμβαίνει ο θάνατος.                                  

Γι΄αυτό κι όταν γεννιέται ένα παιδί, το πρώτο πράγμα που κάνει είναι να εισπνεύσει, τότε η ζωή ξεκινά.                                                                                                    

Κι όταν πεθαίνει ένας ηλικιωμένος άνθρωπος, το τελευταίο πράγμα που κάνει είναι να εκπνεύσει, τότε η ζωή αναχωρεί.                                                                                       

Η εκπνοή είναι θάνατος, η εισπνοή είναι ζωή – και είναι και τα δυο σαν τους δυο τροχούς της άμαξας.                                                                                             

Ζεις εισπνέοντας το ίδιο όπως και ζεις εκπνέοντας.                                                                    

Η εκπνοή είναι μέρος της εισπνοής.                                                                                   

Δεν μπορείς να εισπνέεις αν σταματήσεις να εκπνέεις.                                                       

Δεν μπορείς να ζήσεις αν πάψεις να πεθαίνεις.                                                                        

Ο άνθρωπος που έχει καταλάβει τι είναι η ζωή του επιτρέπει να συμβεί ο θάνατος, τον καλοδέχεται.                                                                                               

Πεθαίνει τη κάθε μια στιγμή και ανασταίνεται την κάθε μια στιγμή.                                              Ο σταυρός του κι η ανάστασή του συμβαίνουν συνεχώς ως μια διαδικασία. Πεθαίνει ως προς το παρελθόν κάθε στιγμή και γεννιέται ξανά και ξανά μέσα στο μέλλον.

Αν κοιτάξεις τη ζωή, θα μπορέσεις να γνωρίσεις τι είναι ο θάνατος.                                     

Αν καταλάβεις τι είναι ο θάνατος, τότε μόνον θα μπορέσεις να καταλάβεις τι είναι ζωή. Έχουν οργανική σχέση.                                                                                      

Κατά κανόνα, από φόβο, δημιουργήσαμε ένα διαχωρισμό.                                    

Νομίζουμε ότι η ζωή είναι καλό πράγμα και ο θάνατος κακό.                                     

Νομίζουμε ότι πρέπει να επιθυμούμε τη ζωή και να αποφεύγουμε το θάνατο. Νομίζουμε ότι πρέπει με κάθε τρόπο να προστατεύουμε τον εαυτό μας από το θάνατο.

Η παράλογη αυτή ιδέα δημιουργεί ατέλειωτες δυστυχίες στη ζωή μας, διότι ο άνθρωπος που προστατεύει τον εαυτό του κατά του θανάτου γίνεται ανίκανος να ζήσει.                                                                                                                               

Είναι ο άνθρωπος που φοβάται να εκπνέει, οπότε δεν μπορεί να εισπνέει, οπότε μένει κολλημένος.                                                                                                            

Τότε απλώς σέρνεται, η ζωή του δεν είναι πια μια ροή, η ζωή του δεν είναι πια ποτάμι.                                                                                                                

Αν θέλεις πραγματικά να ζήσεις, πρέπει να είσαι έτοιμος να πεθάνεις.                                                                          

Ποιος είναι εκείνος μέσα σου που φοβάται το θάνατο;                                                 

Φοβάται η ζωή το θάνατο; Δεν είναι δυνατόν.                                                                           

Πώς γίνεται να φοβάται η ζωή την ίδια την εγγενή της διαδικασία;                                           Κάτι άλλο μέσα σου φοβάται.

Το εγώ μέσα σου φοβάται.                                                                                                    

Η ζωή και ο θάνατος δεν είναι αντίθετα, το εγώ και ο θάνατος είναι αντίθετα.       

Η ζωή και ο θάνατος δεν είναι αντίθετα, το εγώ και η ζωή είναι αντίθετα.                      

Το εγώ είναι εναντίον και της ζωής και του θανάτου.                                                       

Το εγώ φοβάται να ζήσει και το εγώ φοβάται να πεθάνει.                                             

Φοβάται να ζήσει, διότι η κάθε προσπάθεια, το κάθε βήμα προς τη μεριά της ζωής φέρνει πιο κοντά το θάνατο.

Ευθανασία : Θα πρέπει να δίνεται σε όλους το θεμελιώδες δικαίωμα ότι μετά από μια ορισμένη ηλικία, όταν έχει ζήσει κανείς αρκετά και δεν θέλει να συνεχίσει να σύρεται χωρίς λόγο…                                                                                   

Γιατί αύριο θα υπάρχει πάλι η ίδια επανάληψη, έχει χάσει κάθε περιέργεια για το αύριο.                                                                                                                        

Έχει κάθε δικαίωμα να αφήσει το σώμα το.                                                         

Είναι θεμελιώδες δικαίωμά του.

Πρόκειται για τη δική του ζωή.                                                                                               

Αν δεν θέλει να συνεχίσει, κανείς δεν πρέπει να τον εμποδίσει.                                   

Μάλιστα, κάθε νοσοκομείο θα πρέπει να έχει μια ειδική πτέρυγα όπου οι άνθρωποι που θέλουν πεθάνουν θα μπορούν να εισέρχονται ένα μήνα πριν, θα μπορούν να χαλαρώνουν, να απολαμβάνουν όλα εκείνα τα πράγματα που σκέφτονταν σε όλη τους τη ζωή αλλά δεν μπόρεσαν να τα καταφέρουν, τη μουσική, τη λογοτεχνία… αν ήθελαν να ζωγραφίσουν ή να κάνουν γλυπτική…
Και οι γιατροί πρέπει να φροντίσουν να τους διδάξουν πώς να χαλαρώνουν.

Μέχρι τώρα, ο θάνατος υπήρξε άσχημος σχεδόν.                                                                    

Ο άνθρωπος έχει υπάρξει θύμα, είναι όμως δικό μας το φταίξιμο.                                              Ο θάνατος μπορεί να γίνει γιορτή, πρέπει απλώς να μάθεις πώς να τον καλωσορίζεις, χαλαρός, ειρηνικός.                                                                                               

Και στο διάστημα του ενός μηνός, ο κόσμος, οι φίλοι, μπορούν να έρθουν να τους δουν και να συναντηθούν μαζί.                                                                            

Κάθε νοσοκομείο θα πρέπει να έχει ειδικές εγκαταστάσεις, πιο πολλές εγκαταστάσεις για εκείνους που πρόκειται να πεθάνουν από εκείνους που πρόκειται να ζήσουν.

Ας ζήσουν τουλάχιστον επί ένα μήνα σαν αυτοκράτορες, ώστε να μπορέσουν να αφήσουν τη ζωή χωρίς γκρίνια, χωρίς παράπονο, αλλά μόνο με βαθιά ευγνωμοσύνη, με ευχαριστίες.